- Μάλι, αυτοκρατορία
- Μια από τις λεγόμενες σουδανικές αυτοκρατορίες (οι άλλες δύο ήταν η Γκάνα και η Σονγκάι) οι οποίες διαδέχονταν η μία την άλλη μεταξύ 8ου και 16ου αι. και κυριάρχησαν σε εκτεταμένες περιοχές της δυτικής Αφρικής. Περίπου το 1000 είχε ήδη ιδρυθεί (από την ομάδα Μαλίνκε από την Κανγκάμπα, της γλωσσικής οικογένειας των Μαντίνγκο, η οποία διαχειριζόταν τον χρυσό της περιοχής) ένα βασίλειο Μάλι στον κάτω ρου των ποταμών Μπακόγιε και Μπάφινγκ (όπου η σημερινή Δημοκρατία του Μάλι). Η άρχουσα δυναστεία (Κέιτα) και μέρος του πληθυσμού προσηλυτίστηκαν στον ισλαμισμό κατά τα μέσα του 11ου αι. Γύρω στο 1220 ο βασιλιάς της Γκάνα, ο Σουμανγκούρου (1200-35), εισέβαλε στο Μάλι αναγκάζοντας τον βασιλιά να δραπετεύσει. Οι ευγενείς του βασιλείου εξέλεξαν τότε έναν αδελφό του φυγάδα, τον Σουντιάτα (1230-55), ο οποίος κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γκάνα και ύστερα από αρχικά αβέβαιες εχθροπραξίες κατόρθωσε τελικά να νικήσει τον Σουμανγκούρου στη μάχη της Κιρίνα (1235). Στη συνέχεια, αφού κατέλαβε τη Σόσο, εισέβαλε στην ίδια την Γκάνα, της οποίας κατέλαβε την πρωτεύουσα, θέτοντας τέρμα στην αρχαία και ένδοξη αυτοκρατορία (1240). Ανάμεσα στους διαδόχους του αναφέρονται οι δύο μεγαλύτεροι βασιλιάδες, ο Σακούρα (1285-1300) και ο Μούσα (1312-1337), οι οποίοι επεξέτειναν σε μεγάλο βαθμό τα σύνορα της αυτοκρατορίας και έφτασαν δυτικά έως τον Ατλαντικό (σημερινή Γουινέα) και ανατολικά πέρα από το Τιμπουκτού και την Γκάο. Ο Μούσα, που κατάπληξε τους Άραβες χρονογράφους με τη μεγαλοπρέπεια ενός προσκυνήματός του στη Μέκκα (1324), έδωσε αξιοσημείωτη ώθηση στις τέχνες και στα γράμματα, ενίσχυσε το εμπόριο και κατασκεύασε σημαντικά δημόσια έργα. Επί των διαδόχων του Μούσα άρχισε σταδιακά η παρακμή της α. Μ., έως ότου τον 17o αι. (μάχη της λίμνης Ντέμπο, 1645), έχασε όλα τα εδάφη που είχε κατακτήσει.
Dictionary of Greek. 2013.